Ekonomik olarak üretilebilirliği netleşmemiş fakat varlığı tahmin edilen veya bilinen hidrokarbon alanlarına, hidrokarbon kaynakları denir. Hidrokarbon kaynağı (resource) üzerinde yapılan jeolojik testler, petrol piyasası ve kalite testlerinden göre bu kaynaklar rezerve (reserve) dönüşebilir. Rezervler de kaynaklara dönüşebilir. Bu dönüşümlerde petrol piyasasındaki fiyatlar önemli bir rol oynar.
Yazar: YUSUF BALIK
Sıvılaştırılmış Doğal Gaz (Liquefied Natural Gas-LNG) Nedir?
Doğal gazın (metan) -162 santigrat dereceye kadar soğutularak normalden 600 kat daha küçük hacime ulaşmış formuna, sıvılaştırılmış doğal gaz denir. Taşıma ve nakliye işlemlerinin daha kolay olmasından dolayı doğal gaz, sıvılaştırılır. Nakliyesi LNG gemileri veya kamyonlarla yapılır. Bu nakliye vasıtalarında sıvılaştırılmış doğal gazın formunu kaybetmemesi için metanı berlili bir sıcaklık değerinde tutan özel yalıtımlı tankerler…
Dizi/Kuyu Kurtarma Hizmeti (Fishing Service) Nedir?
Genellikle servis şirketleri (service companies) tarafından sağlanan ve kuyuda şıkışarak yüzeye çıkarılamayan ekipmanların kurtarımı veya sondajın devam etmesini engeleyen sondaj ekipmanlarının kuyudan çıkarılmasını sağlayan hizmetlere dizi/kuyu kurtarma hizmetleri denir. Sondaj dizisinin sıkışması durumunda dizi/kuyu kurtarma hizmeti operatör şirket için büyük önem arz eder çünkü genellikle 24 saat çalışan sondaj kulelerindeki bu aksamalar şirketler için yüksek…
Petrol Varili (Petroleum Barrel) Nedir?
Bir varil petrol yaklaşık 42 Amerikan galonuna eşittir. Bu da 158.987 litre yani yaklaşık 159 litredir. Petrolün hacmini belirleme varil birimi baz alınır. Özellikle petrol sektöründe üretim ve tüketim miktarları varil birimi üzerinden hesaplanır. Petrolün varil fiyatı ise birçok değişkene bağlıdır. Fiyat değişimleri istikrarlı olabildiği gibi yaşanan savaş ve kriz gibi nedenlerle ani değişimlere uğrayabilir.
İç Petrol ve Doğal Gaz Talebi (Oil and Gas Demand) Nedir?
Bir ülkenin ihtiyaç duyduğu petrol ve doğal gazın miktarına, o ülkenin (yıllık) iç petrol ve doğal gaz talebi denir. Petrol için varil bazında hesaplanan bu miktar, doğal gaz için metre küp cinsinden hesaplanır. Genellikle yıllık yapılan bu ticari anlaşmalarda özellikle doğal gaz (alıcı) talebi mevsimsel değişebilse dahil sözleşmede ithal eden tarafta olan ülkelerin anlaşma dahilinde…
Yerli Hidrokarbon Kaynakları (Domestic Hydrocarbon Resources) Nedir?
Bir ülkenin mevcut hidrokarbon kaynaklarına yerli hidrokarbon kaynakları (domestic hydrocarbon resources) denir. Türkiye’de petrol kaynakları, Güney Doğu Anadolu’da; doğal gaz kaynakları, Trakya ve Karadeniz Bölgesi’nde; gaz hidrat kaynakları, Karadeniz Bölgesi’nde yoğunlaşmıştır. Bir ülkenin mevcut hidrokarbon kaynakları kendi iç tüketimine yetmediği durumlarda veya bu kaynaklardan üretim yapılmadığı durumlarda ülkeler bu hidrokarbon kaynaklarını genellikle ithalat yoluyla başka…
İleri Petrol Üretim Arttırma Yöntemleri (Enhanced Oil Recovery-EOR) Nedir?
Genel olarak termal (theor), mikrobiyal (meor), gaz (geor), kimyasal (ceor) şeklinde ayrılan petrol üretimi arttırma tekniklerine, ileri petrol üretim arttırma teknikleri denir. İkincil üretimi arttırma tekniklerinden (secondary recovery) sonra uygulanan bu teknikler %50(den itibaren)’den %80’ine (0-30%) kadar mevcut hidrokarbon rezervinin üretimini sağlayabilir. Türkiye’de bu teknikler özellikle Raman bölgesindeki petrol sahalarında ilk kez denenmiştir.
Alt Petrol Sektörü (Downstream) Nedir?
Petrolün rafineriden işlenip son kullanıcıya ulaşmasına kadar ki süreci kapsayan petrol sektörüne, alt petrol sektörü (downstream) denir. Ham petrolden yan ürünlerin elde edilmesi (benzin, motorin, bitüm, makine yağları…) bu ürünlerin lojistiği, pazarlanması, işlenerek farklı ürünler eldesi (boya, plastik, tekstil…) alt petrol sektörü içerisindeki faaliyetlere dahil edilebilir.
Orta Petrol Sektörü (Midstream) Nedir?
Hidrokarbonun yüzeye çıkarılmasından itibaren rafineriye ulaşmasına kadar ki süreci kapsayan petrol sektörüne, orta petrol sektörü (midstream) denir. Petrolün çıkarıldıktan sonra depolanması, boru hatlarıyla veya tankerlerle (kara,deniz, demiryolu) taşınması, üretici ile rafineri arasında yapılan ticari anlaşmalar, orta petrol sektörü içindeki faaliyetlere dahil edilebilir.
Yukarı Petrol Sektörü (Upstream) Nedir?
Hidrokarbonun yer altından çıkarılmasından boru hattına aktarılmasına kadar olan süreci kapsayan sektöre, yukarı petrol sektörü denir. Bu sektörün için hidrokarbon aramacılığı, üretim süreçleri ve üretimi geliştirme süreçleri dahil edilebilir. Özetle hidrokarbonun yer yüzüne çıkarılana kadar (dahil) olan tüm süreçteki işlemleri yapan sektördür.
Hizmet Şirketleri (Service Companies) Nedir?
Operatör şirketleri (operator companies) ile anlaşarak onlara servis hizmetleri sağlayan şirketlere hizmet şirketleri (service companies) denir. Genellikle sondaj ekipmanlarının temini ve bakımı, kuyu tamamlama (well completion), üretimi iyileştirme gibi servis hizmetlerini operatör şirketlere sağlarlar.
Operatör Şirketler (Operator Companies) Nedir?
Çalışma yapılacak sahanın ana ihalesini (arama/üretim) alan ve servis şirketlerinden (service company) servis hizmeti alıp son karar verici konumunda olan şirkete, operatör petrol şirketi (operator oil company) denir.
Sondaj Çamuru (Drilling Mud) Nedir?
Sondaj esnasında ısınan sondaj matkabı ucunu (drilling bit) soğutmak, hidrostatik basınç oluşturmak, ve üretilen kayaç parçacıklarını (rock chips) yüzeye taşımak amacıyla oluşturulan çamura, sondaj çamuru (drilling mud) denir. Sondaja başlanıldığı ilk andan itibaren kuyuya gönderilen sondaj çamurunun birkaç saniye sondaj matkabı ucuna ulaşmaması durumunda sondaj matkabı ucu genellikle kullanılamaz hale gelmektedir.
Seperatör (Ayırıcı) (Petroleum & Oil Separator) Nedir?
Ham petrol (crude oil) yüzeye çıkarıldıktan sonra saf halde veya tek fazda bulunmaz. İçerisinde gaz, tuzlu su veya çeşitli tuzlar barındırabilir. Karışım halinde bulunan ham petrolü, diğer bileşenlerden ayrılmak için yerçekimi (gravity)-yoğunluk (density) farkını kullanılarak ayıran cihazlara seperatör denir. Seperatörün ayrıma işlemi sonucunda aşağıdan yukarıya doğru genellikle tuzlu su(salty water), ham petrol (crude oil) ve…
Atbaşı Pompası (Sucker Rod Pump) Nedir?
Rezervin rezervuar basıncının, hidrokarbonların yüzeye kendiliğinden akmasını sağlayamayacak seviyeye düşmesi sonucu birincil kurtarım yönetemlerinden (primary oil recovery) biri olan suni çıkarma (artificial lift) sistemleri kullanılır. Suni çıkarma (artificial lift) sistemlerinden biri olan atbaşı pompası (sucker rod pump) hareket mekanizması sayesinde rezervin rezervuar basıncını arttırarak hidrokarbonların yüzeye ulaşmasına yardımcı olur.
PetroKampus 